Gjumi i tepert

Ju ndoshta keni dëgjuar se duhet të flini një sasi të mirë gjumë çdo natë. Nëse nuk e bëni këtë do t’ju vendosë në atë që quhet “borxhi i gjumit” dhe mund të çojë në një mori simptomash dhe problemesh shëndetësore. Por ndonjehere mund te vuani nga ajo qe njihet ne terma shkencore si gjumi i tepert ose hipersomia.

Saktësisht sa duhet të flini? Nevojat për gjumë varen kryesisht nga mosha, por ato janë gjithashtu individuale. Nevojat tuaja për gjumë mund të ndikohen gjithashtu nga shtatzënia, plakja, privimi i gjumit dhe cilësia e gjumit.

Nëse flini shumë pak, mund të konsideroni të bëni disa ndryshime në stilin e jetës. Por nëse kjo nuk funksionon, mund të dëshironi të flisni me mjekun tuaj.

Ju gjithashtu mund të dëshironi të tregoni mjekun tuaj nëse jeni duke fjetur shumë. Është e mundur që të merrni shumë nga një gjë e mirë. Përgjumja e tepërt mund të jetë shenjë e disa çështjeve të ndryshme mjekësore. Dhe marrja e tepërt e gjumit madje mund të çojë në rreziqe për shëndetin.

Udhëzimet e gjumit

Këtu janë udhëzimet aktuale nga Fondacioni Kombëtar i Gjumit :

• Nje foshnje e  porsalindur mund te fleje nga 14 deri ne 17 ore gjume ne dite
• Foshnjat mund te flene nga 12 deri ne 15 ore ne dite
• Te vegjelit nga 11 deri ne 14 ore  me dite
• Femijet e moshes parashkollore nga 10 deri ne 13 ore ne dite
• Femijet e moshes shkollore nga 9 deri ne 11 ore gjume ne dite
  Adoleshentet nga 8 deri ne 10 ore ne dite
• Te rriturit 7 deri ne 9 ore ne dite
• Te moshuarit 7 deri ne 8 ore ne dite.

Nese keto orare nuk respektohen mund te kemi problem nga gjumi i tepert ose borxhi i gjumit.

Shkaqet

Gjumi i tepert quhet hipersomnia ose “gjumi i gjatë”. Kjo gjendje prek rreth 2 për qind të njerëzve. Njerëzit qe vuajne nga hipersomnia mund të kenë nevojë për 10 deri në 12 orë gjumë në natë për t’u ndjerë më mirë.

Meqenëse jeta e përditshme mund të përfshijë përgjegjësi që nuk lejojnë kaq shumë pushim, ata që flenë gjatë mund të ndihen tepër të lodhur gjatë ditës dhe të arrijnë ditët e pushimit, duke fjetur deri në 15 orë në të njëjtën kohë.

Ju mund të përjetoni hipersomni nëse zgjoheni shpesh në mes të natës. Ju mund të mos i mbani mend të gjitha zgjimet e natës, por ato mund t’ju pengojnë të flini mjaftueshëm thellë për t’ju lënë të ndiheni të freskët.

Hipersomnia zakonisht fillon në fëmijëri. Nëse nuk jeni ndjerë gjithmonë aq të lodhur sa tani, diçka tjetër mund të ndodhë. Faktorët e stilit të jetesës mund të luajnë një rol. Nëse nuk bëni gjumë të mjaftueshëm në baza të rregullta, trupi juaj mund të përpiqet ta kompensojë atë duke bërë gjumin e tepërt.

Ekzistojnë gjithashtu një sërë kushtesh shëndetësore që mund t’ju shkaktojnë gjumin e tepërt, të tilla si:

• problemet e tiroides
• sëmundje të zemrës
• apnea e gjumit
• depresioni
• narkolepsia
• medikamente të caktuara

Komplikimet nga gjumi i tepert

Për njerëzit me hipersomni, gjumi i tepert mund të shkaktojë problemet e mëposhtme:

• ankthi
• energji të ulët
• probleme me kujtesën

Edhe nëse nuk keni çrregullime të gjumit, gjumi i tepert i rregullt mund të ketë një ndikim negativ në shëndetin tuaj. Disa ndërlikime mund të përfshijnë:

• dhimbje koke
• obeziteti
• diabeti
• dhimbje shpine
• depresioni
• sëmundje të zemrës
• rrezik i shtuar i vdekjes

Njerëzit që flenë tepër mund të jenë gjithashtu në rrezik më të lartë të aksidenteve automobilistike. Tregoni gjithmonë kujdes kur përdorni pajisje të rënda nëse keni përjetuar përgjumje të tepruar.

Si diagnostikohet gjumi i tepert

Është një ide e mirë të konsultoheni me mjekun tuaj nëse simptomat tuaja të përgjumjes zgjasin më shumë se gjashtë javë. Në takimin tuaj, mjeku juaj ka të ngjarë t’ju bëjë pyetje në lidhje me zakonet tuaja të gjumit dhe stilit të jetesës, medikamentet dhe historinë shëndetësore. Ju gjithashtu mund të bëni një provim fizik dhe madje t’ju kërkohet të përfshiheni në një studim gjumi.

Nëse gjumi i tepert nuk mund t’i atribuohet kushteve të tjera mjekësore, mjeku juaj mund të rekomandojë sa vijon:

• Vlerësoni përgjumjen tuaj në shkallën e përgjumjes Epworth . Ju do të vlerësoni përgjumjen tuaj për të ndihmuar mjekun tuaj të kuptojë se si gjumi po ndikon në jetën tuaj të përditshme.
• Mbani një ditar gjumi . Ju do të regjistroni zakonet tuaja të gjumit, si kur bini në gjumë, kur zgjoheni dhe sa shpesh zgjoheni, në mënyrë që mjeku juaj të mund të kërkojë sasinë dhe modelet e gjumit. Ju duhet të monitoroni gjumin tuaj për një javë përpara se të shihni mjekun tuaj.
• Merrni një polisomnogram . Do të qëndroni gjatë natës në një qendër gjumi të lidhur me një monitor që do të matë aktivitetin e trurit, lëvizjen e syve, lëvizjen e këmbëve, rrahjet e zemrës dhe më shumë.
• Merrni një test të shumëfishtë të vonesës së gjumit . Ky test zakonisht bëhet një ditë pas një polisomnogrami. Ai mat gjumin tuaj ndërsa flini gjatë ditës.

Kendveshtrime

Nëse gjumi i tepert shkaktohet nga një problem shëndetësor themelor, trajtimi i problemit mund t’ju ndihmojë të filloni të flini normalisht. Bërja e ndryshimeve në stilin e jetës që adresojnë zakonet e këqija të gjumit mund të ndihmojë gjithashtu.

Gjithashtu, pyesni mjekun tuaj nëse ka medikamente që mund të funksionojnë për ju. Modafinil ( Provigil ), për shembull, është një ilaç që nxit zgjimin. Në një studim mbi njerëzit me narkolepsi dhe hipersomni idiopatike, ky mjekim u tregua se përmirësonte performancën e drejtimit dhe vigjilencën.

Keshilla per te shpetuar nga gjumi i tepert

Vendosni skenën për një pushim të mirë gjatë natës duke ndjekur këto këshilla:

Provoni një orar gjumi

Shkoni në gjumë dhe zgjohuni në të njëjtën kohë çdo ditë, madje edhe në fundjavë. Kur shkoni në shtrat dhe zgjoheni në të njëjtën kohë çdo ditë, e kushtëzoni trupin tuaj që të presë gjumin gjatë asaj kohe. Më në fund mund të futeni në një ritëm ku gjumi vjen më lehtë.

Krijoni një mjedis ideal për gjumë

Të qenit rehat do ta ndihmojë trupin tuaj të dorëzohet në gjumë. Sigurohuni që dhoma juaj e gjumit të jetë e freskët, e errët dhe e qetë. Ju mund të duhet të errësoni dhomën duke përdorur perde. 

Fikni pajisjet tuaja

Ekranet e kompjuterit dhe telefonit lëshojnë atë që quhet dritë blu. Natën kjo lloj drite mund të prishë ritmin natyral cirkadian të trupit tuaj dhe të prishë gjumin. 

Kini parasysh zakonet tuaja të jetesës

Kujdesi për veten gjatë orëve të zgjimit do t’ju ndihmojë të flini. Mendoni për gjërat që konsumoni. Kafeina mund t’ju lodhë nëse konsumohet shumë afër kohës së gjumit. 

Mbani një ditar gjumi

Nëse keni shqetësime nga gjumi i tepert, shkruani për to. Përfshini gjithçka në lidhje me zakonet dhe rutinën tuaj të zakonshme në mënyrë që t’i tregoni mjekut tuaj. Sigurohuni që të shënoni sa kohë flini çdo natë, sa kohë duhet për të fjetur, nëse flini gjatë ditës dhe çdo gjë tjetër që lidhet me pushimin tuaj që mendoni se mund të jetë e rëndësishme.