Crregullimet e gjumit tek femijet

Gjumi cilësor është i rëndësishëm për të rriturit dhe fëmijët. Por shpesh njerëzit nuk pushojnë mjaftueshëm. Për prindërit, mund të jetë e vështirë të dinë nëse një fëmijë që lufton me gjumin thjesht po rritet apo po vuan nga crregullimet e  gjumit.

Shoqata Amerikane e Psikiatrisë i përkufizon crregullimet e gjumit, të quajtura gjithashtu çrregullime gjumë-zgjimi, si probleme me cilësinë, kohën dhe kohëzgjatjen e gjumit. Të jetosh me një çrregullim të gjumit çon në shqetësim dhe ulje të aftësisë për të funksionuar.

Crregullimet e gjumit prekin shumë fëmijë. Një studim i vitit 2014 vlerësoi se deri në 50 për qind e fëmijëve do të përjetojnë një çrregullim gjumi. Sipas këtij studimi, llojet e zakonshme të çrregullimeve të gjumit përfshijnë:

• apnea obstruktive e gjumit (1 deri në 5 përqind)
• ecja në gjumë (17 përqind)
• zgjime konfuze (17.3 përqind tek fëmijët deri në moshën 13 vjeç dhe 2.9 deri në 4.2 përqind në adoleshentët më të vjetër se 15 vjeç)
• tmerret e gjumit (1 deri në 6.5 përqind)
• makthet (10 deri në 50 për qind tek fëmijët 3 deri në 5 vjeç)
• pagjumësia e sjelljes së fëmijërisë (10 deri në 30 përqind)
• çrregullimi i fazës së vonuar të gjumit (7 deri në 16 përqind në adoleshentët, veçanërisht)
• sindroma e këmbëve të shqetësuara (2 përqind)

Crregullimet e gjumit te nje femije mund të prekin të gjithë familjen. Por ka mënyra për të ndihmuar në përmirësimin e gjumit të fëmijëve. Nëse fëmija juaj ka një çrregullim gjumi, një profesionist i kujdesit shëndetësor mund të jetë në gjendje të ndihmojë.

Shenjat e çrregullimeve të gjumit tek fëmijët

Ndonjëherë fëmijëve mund t’u duhet pak kohë për t’u qetësuar para gjumit, por nëse fëmija juaj duket se ka shumë probleme, mund të jetë një çrregullim i gjumit.

Secili prej këtyre skenarëve mund të tregojë një çrregullim të mundshëm të gjumit:

Fëmija juaj shtrihet në shtrat, duke kërkuar një libër tjetër, këngë, pije ose udhëtim në tualet për ato që mund të duken si orë të tëra.

• Fëmija juaj fle vetëm rreth 90 minuta çdo herë, madje edhe gjatë natës.
• Fëmija juaj ankohet për kruarje të këmbëve gjatë natës.
• Fëmija juaj gërhet me zë të lartë.

Shumë fëmijë kanë netë të rastësishme shqetësimi ose gjumë të dobët. Nëse këto sjellje vazhdojnë për disa netë, kjo mund të sinjalizojë se ka një shkak themelor.

Gjatë orëve të ditës, fëmijët të cilëve u mungon gjumi adekuat mund të:

• duken më me humor dhe nervoz
• veprojnë në një mënyrë më shkatërruese
• nuk arrijnë të performojnë në nivelin e tyre të zakonshëm në shkollë

Çfarë ndodh kur fëmijët nuk flenë mjaftueshëm

Rregullimi i gjumit është thelbësor për të gjithë – dhe kur fëmijët nuk ngopen, mund të ndikojë në shëndetin e tyre. Me kalimin e kohës, mungesa e gjumit mund të shkaktojë një sërë ndryshimesh fizike, emocionale dhe mendore te fëmijët, duke përfshirë:

• përgjumje gjatë ditës
• crregullime  ne humor
• probleme me kontrollin e emocioneve
• sistemi imunitar i dobët
• memorie e dobët
• aftësi të dobëta për zgjidhjen e problemeve
• shëndet i dobët i përgjithshëm

Irritimi tek fëmijët më të vegjël është shpesh një shenjë e mungesës së gjumit. Tek adoleshentët, mungesa e gjumit mund të shkaktojë fshehjen e ndjenjave depresive dhe mendimeve negative.

Si flenë fëmijët

Shumë prindër nuk e dinë saktësisht se sa nevoje per gjume kane fëmijët ose si duket gjumi tipik, në varësi të moshës së fëmijës. Foshnjat janë ende në zhvillim, kështu që orari i tyre i gjumit e mbështet atë rritje.

Shumica e foshnjave flenë gjithsej 16 deri në 17 orë në ditë nën moshën 3 muajshe dhe fillojnë të flenë gjatë gjithë natës nga mosha 3 deri në 12 muaj. Sidoqoftë, kjo ndryshon shumë midis individëve.

0-3 muaj

Për të voglin tuaj, orari i gjumit është absolutisht i nevojshëm për rritjen dhe zhvillimin. Por kështu është ushqimi dhe ndërveprimi me kujdestarët. Kjo është arsyeja pse foshnjat e reja zgjohen për të ngrënë, shikojnë fytyrën tuaj ose aktivitetin rreth tyre dhe më pas bien përsëri në gjumë.

3-12 muaj

Nga 6 muajsh, shumë foshnja do të flenë gjatë natës, duke preferuar të qëndrojnë zgjuar për periudha më të gjata gjatë orëve të ditës. Ndërsa foshnjat afrohen në ditëlindjen e tyre të parë, ata kanë të ngjarë të flenë më vazhdimisht gjatë natës me një ose dy dremitje gjatë ditës.

Përtej ditëlindjes së parë

Si të vegjël, fëmijët shpesh bëjnë një sy gjumë më të gjatë çdo ditë. Në vitet parashkollore, shumë fëmijë fillojnë të heqin plotësisht gjumin e tyre.

Ndërprerje të gjumit

Pothuajse në çdo fazë të zhvillimit, ndryshimi i trupit dhe mendjes së foshnjës mund t’i bëjë ata të kenë probleme për të rënë ose për të qëndruar në gjumë.

Fëmija juaj mund të përjetojë ankth ndarjeje dhe të dëshirojë të përqafohet në mes të natës. Ata mund të mësojnë fjalë dhe të zgjohen me një mendje të nxituar për të thënë emrin e gjithçkaje në krevat fëmijësh. Edhe dëshira për të zgjatur krahët dhe këmbët mund t’i mbante ata zgjuar natën.

Ndërprerje të tjera të gjumit mund të shkaktohen nga një ditë veçanërisht emocionuese ose rraskapitëse që e lë fëmijën tuaj shumë të shqetësuar për të fjetur mirë. Ushqimi dhe pijet me kafeinë mund ta bëjnë të vështirë për fëmijën tuaj të flejë ose të qëndrojë në gjumë.

Rrethinat e reja ose ndryshimet e rëndësishme në rutinë mund të jenë gjithashtu shkatërruese.

Ndërprerje të tjera të gjumit shkaktohen nga:

• sëmundje
• alergjitë

kushte si:

• apnea e gjumit
• tmerret e natës
• ecja në gjumë
• sindroma e këmbëve të shqetësuara (RLS)

Crregullimet e gjumit dhe simptomat e tyre

Nëse ditëlindja e fëmijës suaj po afron dhe ai thjesht nuk mund të ndalojë së foluri për të, ky është një tregues i mirë se pritjet janë më shumë se sa mund të durojnë. Në mënyrë të ngjashme, një ditë pa gjumë e kaluar duke luajtur mund ta lërë fëmijën tuaj shumë të lidhur për të rënë ose për të qëndruar në gjumë.

Këto janë ndërprerje të përkohshme për të cilat mund të bëni rregullime të herëpashershme te gjumit.

Duke u dukur më afatgjatë, fëmija juaj mund të zgjohet gjatë natës dhe të refuzojë të flejë përsëri derisa ta përqafoni ose tundni, edhe kur i afrohet 6 muajsh. Kjo do të thotë që fëmija juaj ka të ngjarë të mos ketë mësuar të qetësohet gjatë natës.

Vetë-qetësimi ndodh kur fëmijët mësojnë të qetësojnë veten në vend që të mbështeten te dikush tjetër. T’i mësosh një fëmije të qetësohet nuk është njësoj si t’i kërkosh fëmijës suaj “të qajë”.

Apnea e gjumit

Apnea e gjumit është e frikshme sepse fëmija juaj shpesh ndalon frymëmarrjen për periudha prej 10 sekondash ose më shumë gjatë gjumit. Në shumicën e rasteve, fëmija juaj nuk do ta ketë idenë se kjo po ndodh.

Ju gjithashtu mund të vëreni se fëmija juaj gërhet me zë të lartë, fle me gojën hapur dhe është tepër i përgjumur gjatë ditës. Nëse vëreni se kjo ndodh me fëmijën tuaj, vizitoni një profesionist të kujdesit shëndetësor sa më shpejt të jetë e mundur.

Apnea e gjumit mund të çojë në probleme të të mësuarit dhe sjelljes, madje edhe në probleme të zemrës. Sigurohuni që të kërkoni ndihmë nëse vëreni shenjat tek fëmija juaj.

Sindroma e këmbëve të shqetësuara

RLS mendohej të ishte një problem i të rriturve, por hulumtimet tregojnë se ndonjëherë fillon në fëmijëri, sipas Fondacionit për Sindromën e Këmbëve të Prekura .

Fëmija juaj mund të ankohet se ka “lëkundjet” ose ndjesinë e një insekte që zvarritet mbi të dhe ai mund të ndryshojë pozicionet në shtrat shpesh për të gjetur lehtësim. Disa fëmijë në fakt nuk e vërejnë  por përjetojnë gjumë të dobët si rezultat i RLS.

Ka një sërë trajtimesh për RLS, megjithëse shumë prej tyre nuk janë studiuar mirë tek fëmijët. Tek të rriturit, këto përfshijnë suplemente vitaminash dhe ilaçe. Flisni me mjekun tuaj për atë që është e drejtë për keto crregullime te gjumit.

Terroret e natës

Terroret e natës janë më shumë se një makth dhe mund të trembin të gjithë në familje.

Më të zakonshme tek fëmijët se sa të rriturit, tmerret e natës bëjnë që një person të ngrihet papritur prej gjumit duke u shfaqur shumë i frikësuar ose i shqetësuar dhe shpesh duke qarë, duke bërtitur dhe herë pas here duke ecur në gjumë. Zakonisht ata nuk janë vërtet zgjuar dhe shumica e fëmijëve as nuk e mbajnë mend episodin.

Shumicën e kohës, tmerret e natës ndodhin gjatë gjumit jo-REM – rreth 90 minuta pasi një fëmijë shkon për të fjetur. Nuk ka trajtim për tmerret e natës, por ju mund të ndihmoni në minimizimin e gjasave që ato të ndodhin duke iu përmbajtur një orari të gjumit dhe duke i mbajtur në minimum crregullimet e gjumit.

Këshilla për të përmirësuar gjumin e fëmijës suaj

Prindërit dhe kujdestarët mund të marrin një rol aktiv per te shmangur crregullimet e gjumit të fëmijës së tyre. Rregullime të thjeshta, si gjetja e një dysheku të ri , mund të shtojnë rehatinë e fëmijës tuaj gjatë gjithë natës.

Ekspertët rekomandojnë gjithashtu disa mënyra për të ndihmuar një fëmijë të marrë pushimin që i nevojitet:

• Promovoni relaksimin. Para gjumit, merrni parasysh një banjë të ngrohtë ose lexim të qetë. Mbani dritat e dhomës së gjumit të zbehta gjatë kësaj kohe. Në kohën e gjumit, sigurohuni që dhoma të jetë e errët dhe në një temperaturë të rehatshme.
• Vendosni një rutinë. Kryerja e të njëjtave hapa çdo natë e ndihmon fëmijën tuaj të mësohet me një rutinë gjumi. Për fëmijët më të mëdhenj, pyetini sa libra duhet të lexojnë para gjumit. Vendosni planin në dhomën e fëmijës me fjalë ose figura, për shembull, “Lani dhëmbët, lexoni libra, përqafoni, fikni dritat”.
• Theksoni kohën së bashku. Kaloni disa minuta para gjumit, si gjatë kohës së përqafimit, duke folur me fëmijën tuaj. Pyetini ata për ditën e tyre dhe inkurajoni bisedën. Ky lloj aktiviteti mund t’i ndihmojë fëmijët të ndihen më pak të shqetësuar.

Është një ide e mirë të krijoni një lidhje pozitive me kohën e gjumit. Në vend që ta qortoni fëmijën tuaj për ngritjen gjatë natës, merrni parasysh një sistem shpërblimi për ngritjen dhe shkuarjen në shtrat në orën e preferuar.

Kur të shihni një mjek

Ndonjëherë mund të jetë e vështirë të dihet kur një fëmijë është thjesht i shqetësuar ose po vuan nga çrregullimet e gjumit.

Flisni me fëmijën tuaj në mëngjes pas një periudhe gjumi të dobët. Nëse fëmija juaj mund të kujtojë një makth, bisedoni me ta për t’i bërë të ditur se imazhet nuk janë reale.

Nëse fëmija juaj nuk mund të kujtojë ecjen në gjumë ose përjetimin e tmerreve të natës, kjo mund të sinjalizojë një gjendje që ka nevojë për kujdes mjekësor. Flisni me një profesionist të kujdesit shëndetësor për këto ngjarje ose nëse përpjekjet tuaja për të përmirësuar gjumin nuk kanë funksionuar.

Ju duhet të ndiheni rehat duke folur me një mjek sa herë që keni shqetësime për fëmijën tuaj. Në veçanti, nëse përpjekjet tuaja për të përmirësuar gjumin e fëmijës suaj nuk kanë qenë të suksesshme, një mjek mund të japë udhëzime të vlefshme.

Në mënyrë të veçantë, mjeku juaj ose një specialist i gjumit pediatrik mund të:

• ndihmoje në krijimin e një plani për të përmirësuar gjumin që mund ta zbatoni në shtëpi
• diagnostikoje një çështje mjekësore themelore, si apnea obstruktive e gjumit
• t’ju referojë te një specialist tjetër, si alergologu ose mjeku i veshit, hundës dhe fytit

Puna me një profesionist mjekësor mund të jetë hapi tjetër për një gjumë më të mirë për fëmijën tuaj.

Si perfundim

Gjumi është një domosdoshmëri absolute për të gjitha qeniet njerëzore, por veçanërisht për të vegjlit që kanë nevojë për gjumë adekuat dhe cilësor për të ndihmuar në rritjen, të mësuarit dhe funksionimin. Nëse mund të dalloni herët një çrregullim të gjumit dhe të bëni rregullime, ose të merrni këshilla, terapi ose trajtim, do t’i bëni fëmijës tuaj një favor që do të zgjasë për gjithë jetën.