Leucemia e femijerise

Leucemia është një lloj kanceri që prek gjakun. Dy llojet më të zakonshme tek fëmijët janë leucemia limfoblastike akute dhe leuçemia akute mielogjene.

Në një person me leuçemi, qelizat e gjakut lëshohen në qarkullimin e gjakut përpara se të formohen plotësisht, kështu që ka më pak qeliza të shëndetshme të gjakut në trup.

Më poshtë, ne përshkruajmë llojet e leucemisë së fëmijërisë, simptomat dhe trajtimet.

Çfarë është leucemia e femijerise? 

Leucemia e femijerise është forma më e zakonshme e kancerit tek fëmijët.  Leucemia e femijerise ndodh kur palca e eshtrave lëshon qeliza të reja gjaku në qarkullimin e gjakut përpara se ato të jenë plotësisht të pjekura.

Këto qeliza të papjekura të gjakut nuk funksionojnë ashtu siç duhet, dhe përfundimisht, numri i qelizave të papjekura tejkalon numrin e atyre të shëndetshme.

Leuçemia  mund te ndikoje qelizat e kuqe dhe të bardha të gjakut dhe trombocitet.

Palca e eshtrave prodhon qeliza staminale . Një qelizë burimore e gjakut mund të bëhet një qelizë burimore mieloide ose një qelizë burimore limfoide.

Qelizat burimore limfoide bëhen qeliza të bardha të gjakut. Qelizat burimore mieloide mund të bëhen:

• qelizat e kuqe te gjakut
• qelizat e bardha te gjakut
• trombocitet

Leuçemia është tipike akute ose kronike, dhe llojet kronike tek femijet jane te rralla.

Leuçemia akute tek fëmijët

Leucemia e femijerise shpesh eshte akute, që do të thotë se përparon shpejt dhe ka nevojë për trajtim sa më shpejt të jetë e mundur.

Leuçemia akute limfoblastike

Leuçemia limfoblastike akute (ALL) është lloji më i zakonshëm tek fëmijët, që përbën 75% të rasteve të leuçemisë në fëmijëri.

Ndikon në qelizat e quajtura limfocite, një lloj qelizash të bardha të gjakut.

Në një person me ALL, palca e eshtrave lëshon një numër të madh qelizash të bardha të pazhvilluara të gjakut të quajtura qeliza blaste. Me rritjen e numrit të tyre, numri i qelizave të kuqe të gjakut dhe trombociteve zvogëlohet.

Në shumicën e rasteve të fëmijërisë së ALL, kanceri zhvillohet në format e hershme të qelizave B. Lloji tjetër, ALL-qeliza T, zakonisht prek fëmijët më të rritur.

Perspektiva për ALL varet nga nëntipi, mosha e personit dhe faktorët specifikë për secilin person.

Leuçemia akute mielogjene

Leuçemitë mieloide përbëjnë afërsisht 20%  të rasteve të leuçemisë në fëmijëri, dhe shumica e leuçemive mieloide janë akute.

Leucemia akute mielogjene (AML) prek qelizat e bardha të gjakut përveç limfociteve. Mund të ndikojë gjithashtu në qelizat e kuqe të gjakut dhe trombocitet.

AML mund të fillojë në:

• mieloblaste, të cilat shndërrohen në qeliza të bardha të gjakut të quajtura granulocite
• monoblaste, të cilat shndërrohen në qeliza të bardha të gjakut të quajtura monocite dhe makrofagë
• eritroblaste, të cilat kthehen në qeliza të kuqe të gjakut
• megakarioblaste, të cilat shndërrohen në qeliza të palcës kockore të quajtura megakariocite

Leuçemia mielomonocitare juvenile

Leucemia mielomonocitare e të miturve (JMML) përbën afërsisht 1-2% të rasteve të leukemisë tek fëmijët.

Ky lloj i rrallë nuk është as akut dhe as kronik. .

Simptomat mund të përfshijnë:

• lëkurë të zbehtë
• ethe
• kollë
• gjakderdhje ose mavijosje e lehtë
•  skuqje
• një shpretkë e zmadhuar
• një mëlçi e zmadhuar
• nyjet limfatike të zgjeruara
• vështirësi në frymëmarrje

Simptomat 

Simptomat e leucemisë mund të jenë  të ngjashme me ato të sëmundjeve të tjera të zakonshme të fëmijërisë.

Një mjek do të pyesë se sa kohë fëmija ka përjetuar simptomat, të cilat mund të përfshijnë:

• kollitje
• skuqje
• humbje peshe dhe oreksi
• ënjtje e mishrave të dhëmbëve, dhimbje dhe gjakderdhje
• nyjet limfatike të fryra
• ënjtje në fytyrë dhe krahë
• dhimbje koke
• të vjella
• lodhje dhe dobësi ekstreme
• dhimbje kockash dhe kyçesh
• vështirësi në frymëmarrje
• konvulsione

Fëmijët mund të përjetojnë simptoma specifike në varësi të llojit të qelizave të gjakut që prek leucemia e femijerise.

Një numër i ulët i qelizave të kuqe të gjakut mund të shkaktojë:

• ftohtësinë
• lëkurë të zbehtë
• marramendje
• gulçim
• dobësi

Një numër i ulët i qelizave të bardha të gjakut të shëndetshëm mund të shkaktojë infeksione ose ethe pa asnjë shenjë tjetër infeksioni.

Një numër i ulët i trombociteve mund të shkaktojë:

• gjakderdhje te lehtë
• mavijosje te lehtë
• gjakderdhje të shpeshta ose të rënda nga hundët
• mishrat e gjakosur

Faktorët e rrezikut gjenetik

Kushtet gjenetike mund të rrisin rrezikun e leukemisë:

• sindroma Down
• Sindroma Li-Fraumeni
• Ataksi-telangjiektazi
• Sindroma Wiskott-Aldrich
• Sindroma e Bloom
• Sindroma Shwachman-Diamond

Gjithashtu, të kesh një vëlla ose motër qe vuan nga leucemia mund të rrisë rrezikun e zhvillimit të saj.

Si diagnostikohet leucemia?

Nëse një fëmijë ka simptoma që mund të tregojnë  se, vuan nga leucemia  një mjek mund të kryejë ose të kërkojë:

• një provim fizik
• analizat e gjakut
• një aspiratë e palcës kockore
• një biopsi
• një birë lumbale, ose trokitje e shtyllës kurrizore
• një biopsi e nyjeve limfatike
• testet imazherike, të tilla si skanimet CT dhe MRI

Aspirimi i palcës së eshtrave përfshin përdorimin e një shiringe për të marrë një mostër të lëngshme të qelizave të palcës së eshtrave. Mjeku mund t’i japë fëmijës një ilaç që i lejon ata të flenë përmes këtij testi.

Mjekimi

Mjeku mund të rekomandojë një sërë trajtimesh për te arritur ne sherimin nga leucemia e femijerise.

Trajtimi zakonisht përbëhet nga dy faza. E para synon të vrasë qelizat e leuçemisë në palcën e eshtrave të fëmijës dhe e dyta synon të parandalojë rikthimin e kancerit.

Fëmija mund të ketë nevojë:

• Kimioterapi: Kjo përfshin përdorimin e një përzierje ilaçesh për të vrarë qelizat e leuçemisë. Mund të vijë si injeksione, pika ose tableta.
• Barnat e synuara: Këto janë krijuar vetëm për të vrarë qelizat e leuçemisë pa dëmtuar qelizat e shëndetshme.
• Imunoterapia: Ky mjekim ndihmon trupin të sulmojë dhe shkatërrojë qelizat e leuçemisë.
• Transplanti i qelizave burimore: Kjo përfshin shkatërrimin e palcës së eshtrave dhe zëvendësimin e qelizave burimore përmes një transplanti.
• Rrezatimi: Kjo përfshin përdorimin e rrezeve me energji të lartë për të vrarë qelizat e leuçemisë.

Komplikime të mundshme nga leucemia

Fëmijët që i janë nënshtruar trajtimeve per kurimin nga leucemia kërkojnë kujdes pasues, siç shpesh shkaktojnë trajtimet efektet e vona.

Këto mund të zhvillohen tek kushdo që ka marrë trajtim për kancerin dhe mund të mos shfaqen për muaj ose vite pas përfundimit të trajtimit.

Trajtimet që mund të shkaktojnë efekte të vonshme përfshijnë:

• një transplant të qelizave staminale
• kimioterapia
• kirurgji
• terapi me rrezatim
• Këto komplikime mund të ndikojnë në:
• funksionin e organeve dhe indeve
• zhvillimin dhe rritjen
• përshtatjet psikologjike, ndoshta duke përfshirë disponimin, ndjenjat dhe sjelljet
• aftësitë e të mësuarit, kujtesës dhe të menduarit
• rreziku i zhvillimit të një forme të dytë të kancerit

Efektet e vonshme që mund të vijnë mund të varen edhe nga lloji i trajtimit dhe forma qe ka leucemia.

Kur të shihni një mjek

Për shkak se shumë simptoma të leukemisë mund të tregojnë gjithashtu çështje të tjera, mund të jetë e vështirë të dihet se kur duhet të kontaktoni një mjek.

Në përgjithësi, është më mirë të kërkoni këshilla mjekësore nëse një fëmijë shfaq simptoma ose sjellje qe ju bejne te mendoni se eshte leucemia  shkaktare.

A mund të parandalohet leucemia? 

Shumica e fëmijëve qe vuajne nga  leucemia nuk kanë faktorë rreziku të njohur. Nuk ka asnjë mënyrë për të parandaluar zhvillimin e leucemisë.

Për shkak se ka shumë pak shkaqe të leuçemisë në fëmijëri të lidhura me stilin e jetës ose mjedisore, ka shumë pak gjasa që një kujdestar të mund të bëjë ndonjë gjë për të ndihmuar në parandalimin e sëmundjes.

Përmbledhje

Leucemia e femijerise është tipike akute, që do të thotë se zhvillohet shpejt. Si rezultat, një person duhet të kontaktojë një mjek nëse vëren ndonjë nga simptomat.

Lloji më i zakonshëm i leuçemisë në fëmijëri është ALL , që përfaqëson 3 nga 4 raste të leukemisë tek fëmijët.

Trajtimi mund të përfshijë një kombinim të kimioterapisë, barnave të synuara, imunoterapisë, transplantimit të qelizave staminale, kirurgjisë dhe rrezatimit.

Prognoza varet nga lloji i leucemisë dhe mosha e fëmijës.

Kjo diagnozë mund të ndikojë në shëndetin mendor dhe fizik, dhe efektet mund të shtrihen tek kujdestarët, anëtarët e familjes dhe miqtë. Shumë burime të ndryshme janë në dispozicion për mbështetje.